1984 Dankboarhaid van t boerenvolk

Tegenswoordeg heur en zai j’op televisie veul rekloame veur wasmiddels.

t’Aine wast nog witter as t’aandere, dat willen z’ons wies moaken.

Domme rekloame vin ik dat en ik dink dat allain mor hail dommen der n woord van leuven. As ik zo noar dij rekloame kiek den zeg ik aaltied tegen de vraauw: “Neem mor weer gewoon zo’n olderwets kloppertje mit n stôkkie zunlichtzaibe der in, net as mien moeke vrouger dee. En dat ging hail meroakel!”

Nait dat de vraauw zok ter n spier van aantrekt! Zai geft ter ains gain antwoord op! Ik zel t dinkelk ook wel te voak zeggen. Mor hou t ook is, ik blief t n domme rekloame vinden.

Wassen is mor n wup meer tegenswoordeg, mit dij nijmoodse wasmesienen.

Mor zo’n lutje honderdfiefteg joar leden wazzen dij der nog nait, dou mos alles nog uut d’haand gebeuren. Wait je wat veur wasmiddel boeren- en aarbeidersvraauwlu in dij tied haren? Zai verbrandden eerst wat stro en d’aaske der van deden z’in n emmer mit woater. Den luiten ze dat n zetje bezinken en goten den t woater der òf. In dat woater wuir der wossen en doar wuir t wasgoud goud schoon van!

Da’s hail wat aans as tegenswoordeg, nait?

Mor, – doar gaat mie t ditmoal om – aine van dij boerenvraauwlu – in Nije Pekel was dat – dee wat biezunders mit t waswoater.

As de waske aan zied was en t wasgoud aan de liene hong of op de blaike lag, den gooide zai t waswoater dat ter overbleven was nait vot.

Nee, zai goot t op heur toentje: n beetje bie de sloat of bie de praaiplanten, n beetje bie d’andievieplanten en bie de spinoazie. En shaarfsts kregen de mousplanten n beste plomp.

De manlu laagden der mor wat om, zai vonden t mor n spul van niks, n gedounte van lik-mie- t-fessie. Mor hou t ook wezen mog, dij boerenvraauw haar aal tied n meroakel best gewas in toene. t Brocht heur veul meer op as de toentjes van d’aander vraauwlu.

Mor t Pekelder volk haar t nait veul in de reken, zai vonden t mìns mor wat vrumd.

t Buurjonkje, Kloas Jan, aine van meester de Vrieze, mog aaltied geern n zetje mit zien olle buurvraauw proaten. Hai haar n schoon verstand en hai kon biezunder goud leren op school. “Ast loater groot bist en hail wat leerd hest, den moust doe mor ais uutvinden wat veur kracht in mien waswoater zit, mien jong,” zee zai n moal tegen hom.

En dat het Kloas Jan goud ontholden!

Hai mog deurleren van zien ollu en hai is óók schoolmeester worden, net as zien voader. In Wildervanksterdale het hai n joar of wat as bovenmeester stoan en loater is e leroar worden aan de landbouwwinterschool in Stad.

Mor tegen dij tied was hai der al laank achter wat veur kracht in t waswoater van zien buurvraauw zat: dat was n loog, koali-loog!

De Vrieze haar zulf ook n daaimt of wat laand, achter in Dale. Doar verbaauwde hai zien eerappels op en hai streude der goud wat koali-loog en loater koali-zolt op. “d’Ol buurvraauw het wel geliek had,” zee de Vrieze, “d’eerdappels gruien der veul beter op en ik krieg ook veul meer in de körf. En doar gaait t om!” Overdag ston De Vrieze veur de klazze en noa schooltied was hai aaltied op zien laand te vinden. En soavends was hai bie t pad om lezens te holden veur de boeren van de landbouwverainens. Over kunstmizze ging t. Meester de Vrieze haar t ter mor drok mit. Veul zit in t gat haar hai nait, mor hai dee t waark mit veul plezaaier.

Mor boerenvolk is stiefzinneg van oard: zai mozzen niks van dij nijmoodse fratsen hebben. “Ie brengen zakken vol kunstmizze noar t laand tou,” zeden ze, “mor dommeet kinje d’eerdappels wel in joen fessiebuutse holden, zo’n schietbeetje komt ter mor van!” Mor De Vrieze zette deur. En t was nog n guut ook! Op n nacht streude hai koali-zolt op t eerdappellaand van aine van de boeren, dij t slim op de kunstmizze tegen haar. Nait zo mor even roeg weg over de haile kaambe, nee, hai streude hail sekuur t woord ‘koali’ der in.

Dou d’eerdappels der stonden was t woord ‘koali’ der dudelk in te lezen: woar de kunstmizze streud was stonden d’eerdappels hoog te pronken, wied boven d’aandern uut: ‘Koali’.

Stoadegaan begon t boerenvolk toch wat te twieveln en n stok of wat jongere boeren streuden wat koali-zolt, hail in t geniep, over t eerdappellaand op n achteròfkkaampie.

Zo het De Vrieze t wonnen. Mor slim veul in de reken haar t boerenvolk hom eerst nog nait. t Was ja mor n gewone jong, aine van heur aigen volk!

Goud, hai mog den hail wat leerd hebben, wat verbeelden huf hai zok nait.

Was hai nait op Boareveld geboren en loater as kwoajong in Pekel groot brocht?

Nou den! Och, n profeet wordt in zien voaderlaand nait eerd, dat is nou ainmoal zo.

Loater kregen de lu beter in de goaten houveul perfiet zai wel haren van de kunstmizze en van hou groot belang t waark van de Vrieze veur ons Veenkolonies was. n Joar of wat noadat De Vrieze uut tied komen was – hai is in 1915 overleden -, het t Veenkolonioale boerenvolk zain loaten wat zai hom verschuldegd wazzen en hou dankboar zai veur zien waark wazzen. Noa d’eerste wereldoorlog, in 1919, hebben ze mit mekaar t geld bie nkander brocht veur n gedinktaiken. Ie kinnen t vinden op Boareveld, noast t spoor.

Der staait op:

Hulde aan de nagedachtenis

van wijlen K.J. de Vrieze overleden 30-1-1915

Den ijverigen propagandist voor het gebruik

van kunstmeststoffen in de Veenkoloniën.

Hij wees de landbouw nieuwe wegen,

den boer tot heil, het land ten zegen.

De dankboare Veenkoloniale boeren.

Aan d’achterkaande van t gedinktaiken is te lezen: Hij leerde de ouderen en onderwees de jongern.