1984 De moeke (1)

Dezembermoand 1942. t Begunt al wat te donkern op koustaal woar Hinderk Siepkes aan t koien vouern is. De baaide baisten neuren ongedureg woar of t vreten wel blift. Joa, joa, t komt ter zó aan, zegt Hinderk. Hinderk prat aaltied mit zien daaier. t Is waarm en vertraauwd, hier op koustaal. Boeten hoelt de wind as n kwoad baist om t lutje boerderijchie tou, in n wilde snijjacht. Mor binnen, veur de roetjes van t koustaal, waigen dikke, slovvege spinwebben sloaperg op en dele, vol van vree en verbaarg. t Is hier beter as boeten, dinkt Hinderk.

Hai woont hier allain sunt zien voader en moeke uut tied komen binnen. t Is hom braid noar t zin zo, hier op Eexterzandvoort.

Veul noten op zang het hai nooit had; hai leeft zien aigen rustege leventje, hai gaait zien aigen bedoarde gang.

Nou en den n moal noar Gaiten tou, n hail enkelde moal noar Azzen of noar Stad, dat is hom meer as voldounde.

En dat ter oorlog is en dat t laand bezet is deur de Duutsers en dat ze de Jeuden aan t votslepen binnen, och, Hinderk wait t wel, noatuurlek wel, mor t zit nait daip in zien wezen, t is gain dail van zien innerliek. Hinderk het aiglieks mor ain ding boven in de kop zitten en dat is zien laand, zien vief tien daaimt grond. Doar mout t ja van komen. Aal t aandere is mor bie tou. Den, inains, is t net of der volk bie koustaaldeure is. Hai heurt wat gestommel boeten en ook n poar stemmen, kinderstemmen.

Hinderk schoft de grundels van deure opzied en even loater stoan twij kinder bie hom op koustaai. Twij kinder van zo’n joar of aachte, negen. Stok en stain verkleumd en hailemoal uut stuur.

In ain oogopslag zugt Hinderk wel of t binnen: de baaide kinder van Jeude Maaijer! Wat hebben dij hier in vredesnoam wel te zuiken.

Mor as de kinder, aal snokkend en schraivend, hom vertellen wat of der net gebeurd is, den knipt t haart hom zowat dicht.

Van meebeden en van schrik en zörge. Landwacht Luutjes mit n poar Duutse soldoaten hebben voader en moeke mitnomen. Mor voader het ze op t leste ogenblik aankomen zain en heur baaident, Soartje en Ruben, d’achterdeure uutjagd, de snijjacht in.

Zunder jaze aan binnen ze votrund, vot, wied vot, bie dij Duutsers vot en bie landwacht Luutjes, mor ook bie voader en moeke vot.

Woar zollen ze dij nou wel hìnbrengen? En voader en moeke hebben ja niks doan, dij leggen ja gain mìns n strobred in de wege.

“Komt mor in d’keuken, kinder,” zegt Hinderk, “en waarmt joe eerst mor even goud deur.”

Hai prakkzaaiert zok n gat in de kop hou of e dij kinder weer slieten kin. Want dij bie zok holden, dat kin noatuurlek nait. Hai zien leven veur n poar Jeudenkinder in de woagschoale stellen, nee, doarveur is zien aigen teven hom te laif.

Hai waarmt eerst mor n praanje mous veur ze op, zai zellen ja wel honger hebben. Zai hebben ook ja zo’n ìnde deur dij snijstörm hìnsjaauwd, de kinder mouten wel doodop wezen. En noa t bord zoepenbrij valen Soartje en Ruben op stoule in sloap, de baaide koppies op toavel.

Hinderk is der euvel mit aan. Dij baaide kinder weer vot sturen, de snijjacht in, och stumper, dat kin toch nait, dat dou je ja nog gain hond aan.

Nou, dinkt hai op t lest, mörn is der weer n dag, mörn zel k wel zain hou k mie der òfscheren kin. En hai stopt Ruben en Soartje mor eerst onder de wol, in zien aigen bèrre.

Dij oavend het t gemoud van Hinderk Siepkes wel wat te verduren. t Störmt en broest ter in. Hai zugt zokzulf weer speulen, as kwoaijong achter op kougaange, hai heurt zien moeke weer tegen hom proaten, zien moeke dij aaltied zo wies mit hom was. Dij zoveul waarmte en goudeghaid om zok tou haar. Wat zollen voader en moeke mit dizze baaide Jeudenkinder doan hebben?

Hinderk wait t wel. t Zo! nait bie heur opkomen wezen om ze vot te doun. Mor as hai ze bie zok holdt, den speult hai mit zien leven, dat is wel wizze. Landwacht Haarm Luutjes dij komt ter vervast wel achter dat de kinder bie hom op boerderij touholden, dij bloudhond.

En is zien leven nou zóveul weerd dat hai t nait ris-kin veur dij baaide kinder?

Hinderk Siepkes het de boude! goud in toeze zitten, Soavends loat gaait hai nog even bie Soartje en Ruben kieken. Zai sloapen as rozen. Hai zugt de swaarde krollechies hoar op t kuzzen liggen en hai kikt verwonderd noar dij baaide jonge, vrizze kindergezichies. Haarm Luutjes, dij bloudhond en zien trawanten, dij Duutse rötswienen, zollen dij dizze kinder mitnemen en vernailen maggen?

Dat zel nait gebeuren, zo woar as hai Hinderk Siepkes hait, dij kinder blieven hier! Ook al zel hom t zulf de kop kosten.

Anderdoagsmörgens komt landwacht Haarm Luutjes der al aanzetten. Hai het n poar Duutsers bie zok. Hinderk is de koien aan t òfmizzen en kroodt net n koare vol dampende koumizze op de misbulde.

“Wie hebben gust er Jeude Maaier en zien vraauw oppakt,” zegt Haarm Luutjes. “Dij haren zok melden mouten. Mor Jeude Maaijer wos t noatuurlek weer beter, dij haar der lak aan en bleef in zien aigen huus op zien aigen gat zitten. Net of de Duutsers hier t nait veur t zeggen hebben. En dou hebben wie ze mor oppakt, hai het ter zulf noar moakt. Mor zien baaide kinder binnen ons ontkomen.”

„Goidag, Haarm,” zegt Hinderk Siepkes bedoard, “wie zeggen mekoar toch aaltied eerst goidag, nait?”

“Och noatuurlek, Hinderk, ook goidag jong. Mor dij baaide Maaijerskinder zitten mie boven in de kop. Dij mout en zel ik vangen! In t dörp hebben ze mie verteld dat zai t loantje noar dien boerderij oprund binnen, gusternommerdag.”

“Dat klopt Haarm jong,” zegt Hinderk. “k Was net aan t koien vouern dou dij baaide Jeudenkinder inains bie mie op t koustaal stonden. Mor k heb ze der vot weer uutbenterd. k Wol der niks mit te moaken hebben, nait mit Jeude Maaijer zien kinder. Dij Jeude Maaijer het mie voak genog verneukt as hai n kou van mie kochde. En boetendat, mit poletiek en zokswat doar wil k gain gedounte mit hebben, doar bin k aaltied boeten bleven, dat waistoe net zo goud as ik. Ik heb mien aigen ain-peerds-ploatske hier en dat wil k zo holden. k Wil mit gain mìns wat neudeg hebben.”

“Hestoe de kinder dij snijjacht weer injagd?” vragt Haarm Luutjes.

„Joa,” zegt Hinderk, “ k heb zegd dat ze mor t Gaiter bos inlopen mozzen. Dat was t beste veur heur, doar kwamen de Duutsers nait.”

“Hestoe ze doar hìnstuurd?” vragt Haarm Luutjes ongeleuveg, “en zai haren ja hail gain jaze aan.”

“Doar kon ik niks aan doun, mien jong, dat kon ik toch nait helpen. Ik wol dij kinder nait in huus hebben.“

“Den binnen ze vannacht vervast doodvroren in t Gaiter bos,” maint Haarm.

“Dat kin mor zo wezen,” zegt Hinderk onverschilleg en haard, “moust ze doar mor zuiken goan, Haarm.” Hai logt, dinkt Haarm Luutjes, de bloudhond. Hai logt as n ol Switser.

(aandermoal wieder)