1984 t Verhoal van Willem Woage

Van de week kreeg ik n braif van mien olle vrund Willem Woage uut t Alteveer. En dij braif dij ging zo: Dou k n jong van n joar of zezze was binnen mien aiders overleden. d’Oldste bruier van mien moeke en zien vraauw hebben mie dou aannomen as pleegzeun en bie heur bin k groot worden.

Noast ons woonden Flips-oomke en taande Meraaike. Flips-oomke was ook nog femilie van ons, t was n haalfbruier van mien grootmoe.

Zai woonden in n lutje aarbaidershuussie mit zowat n haalf daaimt grond ter bie. k Mog der aaltied geern even noar tou goan, den kreeg k n klontje of n appel. t Was doar nait slim schoon, mor as kind van zo’n joar of zeuven, aachte, vaalt joe dat nait zo op.

Pas loater heb ik begrepen dat t doar n haile roege boudel was. As t weer t immers touluit stonden de veurdeure en d’achterdeure open, den kon je deur t haile huus hìnkieken. Flips-oomke haar n poar swienen en n sikke en n koppeltje hounder. Doar pruit hai aaltied tegen as tegen kinder.

Flips-oomke – zien scheldnoam was Fielo, mor zó heb k hom nooit nuimen duurd – haar mor ain tanne meer, onder veur in de mond. Ik keek doar aaltied wat vrumd tegen aan. t Was net of dij aine tanne wel tien centimeter laank was.

Bie Flips-oomke en taande Meraaike stookten ze törf, mor ook veul holt in de kaggel, lange plaanken en baalken. Dij zoagde Flips-oomke nait eerst in blokken, nee, dij gingen der zó in. t Aine ìnde lag in de kaggel te branden en t aandere ìnde doar kwam n stoule onder te stoan. Aal ogenblikken schoof Flips-oomke dij baalke den n ìndje wieder noar de kaggel tou, net zo laank tot hai opbrand was.

Zai haren ook twij katten, n gele koater en n grieze. Dij grieze kadde was schietendbenaauwd veur mie. k Wait nog goud dat Flips-oomke de beerpudde n moal aan t leeg moaken was. Dij beerpudde zat om d’houke bie d’achterdeure. Hai haar t bred ter al òfhoald. De grieze kadde zat ter nijsgiereg op de neuze bie te kieken. Dou ik ter aanlopen kwam en dij kadde mie inains in de goaten kreeg, nam hai n roam om vot te komen.

Mor hai plompte kop over oren in de beerpudde. Kerel man, wat heb ik dou n laggen doan.

Mor Flips-oomke haar t ook zain en hai ruip noar t keuken: “Meraaike, most kadde nait in huus loaten heur, Willem het hom in t schiethoes jagd!”

“Hai zit al op vinsterbaanke zok schoon te slikken,” zee taande Meraaike en zai muik zok ter niks uut.

Even loater, op school, onder t leren schoot mie dat weer in t zin en k begon haardop te laggen.

Mor dou meester mie vruig woarom ik zo’n lol haar, dus ik t lang nait zeggen. En dou kreeg k ook nog stravve!

Flips-oomke was in 1823 geboren en hai vertelde voak over vrouger, dou hai n jong van zo’n joar of tiene, twaalm was. Hai mos dou op de koien van de boeren in Blijham pazen.

Op blode vouten! Sveujoars en shaarfsts kon t den vinneg kold wezen. En – zo zee Flips-oomke t woordelk – as de koien den schieten mozzen, den ging hai der mit de blode vouten in stoan, om ze waarm te kriegen.

Dat speulde zok òf omstreeks 1830/1835, zo’n honderdfiefteg joar leden. En aal de boeren in de buurt nuimde hai bie de veurnoam, hereboeren zo as Waalkens. Everts, Hermans en Botjes.

Mor t kwam zo wied dat taande Meraaike zaik en min wuir, zó zaik en min dat zai nait meer op wezen kon. Zai bleef in de bedstee liggen. Dat von Flips-oomke te lasteg. Hai muik in t keuken n legerstee veur heur kloar: n poar planken der om tou en wat stro der in.

En doar lag t ol mìns den op.

Mor de sikke dij zai haren mos molken worden en omreden Flips-oomke nait melken kon mos taande Meraaike dat doun. Zodounde nam Flips-oomke de sikke mit in de keuken.

De sikke ston op de grond en taande Meraaike lag op t legerstee. Mor zó kon zai der nait bie, zó kon zai t nait òfrekken. Dou zette Flips-oomke de sikke boven op toavel en dou kon taande Meraaike zok ter wel mit redden.

Zai kregen ieder joar törf. As aander lu törf kregen den muiken ze dat in huus. Mor Flips-oomke dee t in n dreuge sloot, achter t huus.

t Was in tied van t zichten en d’aarbaiders uut Lutjeloo namen aaltied n poar törven mit van huus, om kovvie te zetten. Mor dou zai in de goaten kregen dat Flips-oomke, Fielo, törf in d’sloot zitten haar, dou was t ja veul mooier en makkelker om doar n poar van te nemen.

Dat ging mor n zetje goud. Dou Flips-oomke in de smiezen kreeg wat ter gebeurde kwam hai in draf bie ons. Mien pleegvoader en ik mozzen hom votdoadelk mithelpen om zien törf onderdak te moaken. Dou t kloar was kreeg mien pleegvoader n borreltje en ik n klontje.

Mor taande Meraaike wuir aal minder. Op n mörgen, dou mien pleegmoeke even kieken kwam, was ze net overleden.

“t Is al gebeurd, Flips-oomke, z’is al uut tied,” zee ze. Mor Flips-oomke wol t nait leuven en huil heur n spaigeltje veur de mond, om te kieken of ze nog oam huil. Mor t was gebeurd. Taande Meraaike is negentachteg worden.

Omreden wie loater t spul aarven zollen binnen wie dou bie Flips-oomke introkken. t Haile huus mos eerst goud aanhemmeld worden en in de vaarve zet. In t swienhok ston de wereld olie rommel.

Doar von ik ook n olie broene zakkedel en doar zaten verschaalden rieksdoalders in, wel veur zo’n lutje twij-honderd gulden. Ale rieksdoalders wazzen broen van de roest. t Dak haar vervast lekt.

Dou k vieftien joar was kwam ik bie d’boer.

Der was n moal wat gebeurd in t dörp en dat wol k aan Flips-oomke vertellen. Ik ruip nogal haard tegen hom: Flips-oomke was wat doveg, benoam as e wat nait heuren wol.

“Wat zegst, jong?” vruig Flips-oomke.

Ik ruip nog hoarder. “Wat zegst, jong?” vruig Flips-oomke weer. Dou ruip ik zo haard as ik kon. “Huifst nait zo haard roupen, k bin nait doof!” zee Flips-oomke.

“Stik ol kerel,“ zee ik en dou haar Flips-oomke toch zo’n lol, dat hai bleef der sikkom in, omdat hai mie op stoom kregen haar.

Da’s t leste wa’k van Flips-oomke wait.

Mor k zai hom nog zó veur mie!

Zien mond is van plezaaier wiedwoagen open, zjen aine tanne stekt as n dikke swaarde stiekel omhoog. En broenachteg nat van zien sloatje lopt hom mit twij bogen van zien baaide mondhouken noar de kinne tou … Flips-oomke!

Vrumd aiglieks, dat as je older worden, joe de dingen van vrouger weer zo dudelk veur ogen stoan.