1985 As t stil in joe wordt

t Was in t boare van de nacht dou Haarm inains de tìnde instoeven kwam en Gezientje wakker muik. “Kom ais mit!” zee e, “kom es mit noar noar boeten. ” Gezientje kreunde wat, draaide zok stìnnend om en vruig aal gappend: “Man, man, wat scheelt die wel? Ik sluip ja net zo lekker, k was wied vot. Wat hest wel mit dien gebeer! En hou loat is t al wel? t Is ja nog routduuster.”

“Kom ais mit”, zee Haarm nog n moal.

Der was al n klaain beetje drifteghaid en ongeduld in zien stemgeluud. Gezientje begreep dat as zai der gain drokte om hebben wol, der niks aans op zat om mor even uut heur waarme nussie te komen, n Ogenblik lo-ater stonden ze mit zien baaident noast de tìnde, in heur nachtgoud, op blode vouten.

“Kiek ais omhoog wat n mooie steernlocht der hier is”, zee Haarm.

Gezientje keek omhoog. De locht was as n ferwailen vluus hoog boven de wereld spand.

En doezenden en nog ais doezenden steerntjes wazzen der, groten en klaainen; dij leken der aan vastplakt. Zai stroalden en knipoogjeden tegen Haarm en Gezientje, net of ze zeggen wollen: joa, kiek mor ais goud, wie binnen der ook nog, doar was ie vervast nait op verdocht. En wie waiten meer van t gehaaim van t leven en van t mysterie van t bestoan as ie doar onder op de grond.

“Wat mooi, Haarm”, zee Gezientje. “k Bin bliede dast mie even wakker moakt hest. t Is om stil van te worden, zo’n steernlocht bie de Pyreneeën.”

“Wat vuil je joe den klaain as je aal dij steerns zo zain ”, zee Haarm. “Doar stoa je overdag nooit zo bie stil, dat dij der ook nog binnen.”

Hai kreeg der mor nait genog van. “Zoveul steerns krieg je bie ons in Grunnen nooit te zain. Hou is t in de vrede meugelk. En den te waiten dat t nait ains zeker is dat aal dij steerns der nog wel binnen. Den koom je der pas goud achter hou groot de wereld om ons tou wel is”.

“Hou mainst dat?” vruig Gezientje, “binnen aal dij steerns der den nait meer? Ik zai ze ja zulf!”

“Doe zugst t licht van zo’n steerntje”, zee Haarm, “mor dat licht is al joaren leden vertrokken uut zo’n steern en dat krigstoe nou pas in t oge. t Is assmis meer as honderddoezend joar onderwegens, zo ’n ìnde vot staait zo ’n steern. De geleerden hebben t over lichtjoaren. En n lichtjoar is d’òfstand dij t licht in ain joar òflegt.

Astoe overdag noar de zunne kikst, den is t licht van dij zunne in n tel bie die. En de zunne staait toch ook n hail ìnde vot. Nou kinst wel zo ’n beetje begriepen hou wied dij steerns den wel vot wezen mouten. En dat t hail nait zeker is of ze der aalmoal nog wel binnen.”

“Hou is t meugelk”, zee Gezientje. Zai keek Haarm ais aan. Wat ging de jong der toch in op, wat genoot e der van.

“Wie schaiten der ducht mie mor weer in, nait? Ik krieg kolle vouten”, perbaaierde Gezientje.

Mor Haarm haar t nog nait zo wied.

Hier onder t steernvluus, hier kwam hai dicht bie t mysterie van zien bestoan. t Was of doar boven bie de steerns n kracht was, n grode kracht, dij doar wied vot, boven in de locht te trillen ston.

Dij hail stille, zunder geluud, tegen hom pruit, tegen hom, Haarm Euliesloager.

En dijzulfde kracht was ook in hom zulf, zo vuilde Haarm dat, daip in zien gemoud. En hai vuilde zok weer ain mit de wereld en mit t bestoan, net as in zien jonge joaren. Haarm was der weer n onderdail van. En hai wos, net of e t pruifde, dat t goud was zo; en dat t aiglieks aaltied zo blieven mos. En ale zorgen en stoere dingen in zien leven, dij wazzen in t licht van dij doezenden en doezenden steerntjes inains niks meer, allain mor schieterijchies.

“Kom hur”, zee Gezientje, “aanspak we nog kolle.” Joa, docht Haarm, Gezientje het geliek, t is om stil van te worden. En wat waiten wie der aiglieks mor n klaain beetje van. Och, n mìns maint dat e hail wat kin, hai kin ja zulfs noar de moane tou vlaigen! Mor wat zol mie nou zo ’n hoanetree vergeleken bie woar de steerns stoan.

Hou staait ter ook weer? n Mìns is as n körreltje zaand aan de zee en as n beetje stofrommel aan n weegschoale. Joa, zo was t persies, zo vuilde men zok onder dizze steernlocht.

“Ik lig der al weer in, hur”, ruip Gezientje uut de tìnde.

En dou muik Haarm mor dat hai bie heur kwam. Mor zien gedachten en t daipste van zien gemoud wazzen woaraarns aans, wied vot, bie t steernvluus ….

Saanderdoags wollen Haarm en Gezientje n kathedroal bekieken, hoog in de Pyreneeën. Zai reden der mit t autochie op òf.

Sjonge, dat vol Haarm nog nait tou. Wat wazzen doar n smale padjes, voak stoef noast daipe òfgronden. t Iesde Gezientje assmis tou. Mor wat was ter mooi! Echt nog n roege wereld. Hoge, koale baargen stonden as swaarde monsters noast en boven heur en de wind sluig as n kwoad baist grommend tegen de woagen aan.

En den was t inains weer stil. Gehaaimzinnege, donkere bozzen, mozzen ze deur en den was t net of de noatuur even d’oam inhuil, net of e zeggen wol: wacht mor, dommeet griep ik joe wel weer. En den lag der zo mor n lapke gruinlaand, woar koien inluipen, grode bellen om d’haals. Dat klonk as muziek van lutje torenklokken. Haarm en Gezientje wozzen nait woar zai t eerstes of t lestes kieken mozzen.

Zó was de wereld hier goudeg en vertraauwd mit koien en schoapen, en zó was t weer roeg en raauw, den zol je hoast mainen dat ter nog wilde daaier, zo as beren en wolven op joe òfkomen zollen.

En snij lag der ook. Bie winterdag zol t hier wel n boudel wezen, den zol t aalmoal wel goud vast zitten mit dij snijrommel.

En dou wazzen z’inains bie de kathedroal.

Wat was t doar binnen in stil! En wat donker, t leek wel twijduustern. Hoog boven en rondom t altoar wazzen der wat roamen van glas in lood in alderhande kleuren. Apostels en haailegen wazzen der in òfbeeld. Op zied en achterin wazzen gain vinsters, t licht was allain veurin, rondom t altoar. Mor dat licht leek den ook wel zó gehaaimzinneg, zó zuver en vol van mysterie, dat Haarm der sproakeloos van wer. t Was hom net tou of hai weer onder t steernvluus van vannacht ston. Zien gemoud luip weer vol. Hou was t meugelk dat zokswat beston, hier hoog in de Pyreneeën, zo’n stee van stilte en zuverhaid. t Leek wel n haailegdom! Dou begon t örgel inains te speulen. Nait haard, meer zuikend en verzichteg. Haarm ging der even bie zitten, in n kerkbaanke. “Luster ais, Gezientje”, flusterde hai, “luster ais, hier zöcht n mìns noar de grond van zien bestoan.” Op zien gezichte lag n glans van bliedschop en dankboarhaid.

Gezientje keek hom ais aan. Wat ging de jong der toch in op!

Dou trok d’örgenist ale registers open. Der kwam n laid as n orkoan, n loflaid om dit bestoan. Om t leven mit zien roege, swaarde baargen, mor ook mit zien koien en t gaaile gruinlaand, mit de wereld bloumen der in. En wied doar boven t stille steernvluus.

Dou t doan was bleef Haarm nog even op zien stee zitten, daip in gedachten.

“t Was n mooie nacht, Gezientje”, zee e, “en n hail biezundere dag, joa dat was t. En t het nog nooit zo stil in mie west as op dit ogenblik.

Wilst dat wel leuven?”