1985 Boukwaiten Jaantje

Dij kraben wil mout noagels hebben, zo is n Grunneger spreekwoord. Nou, noagels om n aander te kraben haar Jaantje nait. En dat huf ook nait. Jaantje zol nooit n aander kraben willen, zai was ja de goudeghaid zulf Der zat gain kwoad bie. Och, aiglieks was zai wel n beetje te slök. En t ging bie heur aalmoal op zien elmdattegsten.

As t vandoage nait kloar komt, den mörn dinkelk wel. En aans overmörn mor, dat was Jaartje heur taimke. De wereld is ja nait roazend moakt. n Ogenblik aan t waark, mor den gaauw weer n zet zitten, in t kroakstoultje veur t vinster. “Fai, fai, even t gat aan stoul, doar wordt t oardeg makkelker van!”

As Jaantje nait zo’n goud en laif mìns west was, den haar t dörp vervast aans over heur proat as dat ter nou doan wuir.

Over ain kaant was Jaantje n goudhaals, n best mìns, woar elk geern even noar tou goan mog, over d’aander kaant, loatve mor eerlek wezen, kwam heur nait veul uut d’handen. Aine dij zulf nogal vinneg en biederaand was zol at gaauw zeggen dat Jaantje loi-Evert op rogge haar, dat zai hail gewoon n sloom en slaifachteg vraauwmìns was en niks aans.

Mor omreden Jaantje aalbaaide was, n goudhaals en n loie slaif, doarom nuimden wie heur Boukwaiten Jaantje.

Doar zat wat laifs en wat vertraauwds in, mor doar zat ook n beetje in dat wie heur nou vot nait as n krachtdoadeg persoon bekeken, dat wie heur as zodoaneg nait veul in de reken haren! t Is aaltied stoer om over n mìns te oordailen.

Men kin der mainsttieds twij kaanten mit uut.

Aine dij aaltied drok aan t waark is en dij soavends hoast nooit in huus is vanwegens vergoaderns en zokswat, doar kin men van zeggen dat hai wat veur de gemainschop over het, dat e méér as zien plicht dut. Mor men kin ook zeggen: hai is aaltied bie t pad, hai kikt nait noar zien huusholden om. En as men kwoad wil: hai kin t in zien aigen huus zeker nait vinden, t Is mor net hou je t bekieken!

Mor Boukwaiten Jaantje was Boukwaiten Jaantje, en doar was alles mit zegd.

Doar zat wat loieghaid in en wat van n slaif, mor doar zat óók hartelkhaid en vrundelkhaid in. Doar zat in dat elk en ain geern n zetje mit Boukwaiten Jaantje proaten mog.

Boukwaiten Jaantje kon meroakel goud lustern. En zai haar aaltied tied veur n aander, n zee van tied. As je mit Jaantje aan de proat kwammen, den was t net of der veur Jaantje mor ain persoon op de wereld heston dij belangriek was, woar t aalmoal om draaide, en dat was je zulf. Jaantje lusterde, nikte joe tou, schonk n kopke thee in en zee: “Jong toch, hou kreegst t veurmekoar!” of “Jong toch, wat zelst t stoer had hebben!”

Jaantje leefde mit joe mit, heur ogen en heur gezichte wazzen de spaigels van heur haart en heur gemoud. “Schraif die mor even uut, mien wicht, den schenk ik ons nog n kopke thee in.”

t Was net of wie t bie Boukwaiten Jaantje aalmoal kwiet konden.

Wat zollen wie op ons dörp zunder heur begunnt mouten!

En nou is Boukwaiten Jaantje inains uut tied kornet Zo mor inains, van t aine ogenblik op t aandere. Doomnee was net bie heur op bezuik west.

Hai vertelde der van, dat zai haren hail gewoon mit nander aan de proat west, dou inains haar Boukwaiten Jaantje niks meer zegd.

t Was al gebeurd west. In heur kroakstoultje veur t vinster was t aalmoal inains achter de rogge, n Mooie dood, zee t volk van ons dörp, n mooie dood.

En zo was t ook. Wie gunden Boukwaiten Jaantje zo’n dood, noatuurlek, dat wel.

Mor wie wollen heur aiglieks nog nait kwiet. t Was zo’n leeg stee …

Vandoage hebben wie Boukwaiten Jaantje begroaven. t Haile dörp was der bie.

En wat het ons doomnee mooi sproken, wat het hai t mooi moakt! Veur zo wat mout je doomnee wezen.

En wie begrepen der eerst niks van. Hai haar t over n Marthoa, n bedrievege Marthoa, aine dij aaldeur aan t bereddern was, dij zok t gat uut d’hoaken luip.

Wie keken mekoar ais aan. Zo was Boukwaiten Jaantje ja nait west, in de verste verte nait!

Mor, zo zee ons doomnee dou, en hai keek ons aalmoal hail trankiel en hail vrundelk aan, doar was t nait om te doun, doar ging t nait om. In t ol-bouk was men ook nait kepot van aal dij drokte en dij jachteghaid van Marthoa, dij mor ain ding in de kop haar: de boudel mos goud lopen en de verziede mos goud bedaind worden, zai zollen heur natje en dreugje op tied hebben.

“Marthoa-wicht, Marthoa-wicht, doe moakst die drok om dingen van niks!”

Maria, Marthoa’s zuster, dij haar t goie dail kozen, zee doomnee. Maria kon lustern, dij zette de sluusdeuren van heur gemoud wiedwoagen open. Dij luit t huusholden mor n beetje geworden, ook al was Marthoa, heur zuster, der wat nareg om, Maria wos woar t om ging.

En zo, zee ol doomnee, zo was Boukwaiten Jaantje ook west. Boukwaiten Jaantje was gain Marthoa, zai was n Maria, veur ons aalmoal.

En dou zee doomnee der nog n persoonlek woord achteraan. Hou goud Boukwaiten Jaantje ook noar hóm lustern kon, hou zai voak zien zórgen en verdraitelk- heden aanheurd haar, dat zai was meer n mouder veur hom west.

Boukwaiten Jaantje, dij zulf gain kinder had haar.

En dou gaf doomnee heur de zegen van boven. Wie stonden aalmoal bie t open graf, as ain femilie, t haile dörp.  

Wat wazzen wie wies mit Boukwaiten Jaantje en mit ons doomnee, dij t zo mooi zee.

En wie hebben besloten om ook gain noagels meer te hebben om nkaander te kraben.

Net as Boukwaiten Jaantje.

Mor da’s zo laank as t duurt vanzulf!