1985 De kiepkerel

Ik wait nait of t joe wel ais opvaten is, mor hail wat van ons achternoamen binnen van t Duuts òfkomsteg. Veur noamen as Schreiber, Scheuneman, Weishaupt (ik nuim mor n poar vlak bie mie) is dat hail dudelk, mor ook noamen as van Lingen, van Essen, Bentum, Dussel, van Duimen komen van dörpen en ploatsen in Oost-Vraislaand. En wat ducht joe van Clemens en August Brenninkmeijer (C en A) of Vroom en Dreesman (V en D). En den nog Dröge, Röben, Untied, Teuben, Peek en Cloppenburg.

Hail veul lu dij mit heur geslachtsregisters aan de loop binnen komen der achter dat heur veurollen van oorsprong Duutsers wazzen.

Honderden joaren achtermekoar aan binnen ze as gastaarbaiders van d’aander kaande van de bonte poal noar ons laand, “das steinreiche Holland” tou trokken.

t Was destieds in Duutslaand mor n aarme boudel. En om n beetje te verdainen gingen ze hier den aan t waark.

Hannekemaaijers en kiepkerels, zo wuiren ze nuimd. Hanneke, n verklaainwoord van Hanne of Johannes en van Maaijer, omreden ze hier voak aan grasmaaien

deden.

Ze zeden der ook wel velenks of velens tegen, noar Westfalen (Westfoalen). Kooplu dij mit wollen sokken en mutsen bie t pad wazzen, nuimde men ‘hozevelens’. Ook pruit men van ‘Munsterman’ en van ‘kiepkerel’. Zo’n kiepkerel haar zien koopwoare in n grode körf, dij mit n poar raimen over de scholders op zien rogge hong. De kiepe was mainsttieds roem vlochten van wenetakken.

Den kon men alles wat ter in zat makkelk bekieken. In Munster, hoofdstad van Westfoalen, staait nog n levensgroot standbeeld van zo’n koopman: de “Kiepenkerl.”

Dat Duutse volk het t hier nait makkelk had.

De mainste lu haren dij poepen nait veul in de reken. Der wuiren hail wat anekdotes en grappen over heur verteld, benoam over de velenk, bie uutstek: de domme en onneuzele Hans Hannekemaaijer.

Hans en Heinrich wollen over Winschoot noar Stad tou goan.

Mit snikke was heur te duur, doarom gingen ze der mor lopend op òf. Noa n zetje vruigen z’aan aine, dij veur t huus ston, hou wied t nog noar Stad tou was. “Nog wel zeuven uur lopen”, wuir der zegd.

“Nou”, zee Hans, “dat is nait zo slim, wie binnen ja mit twij man, en da’s den veur elk mor drij en haalf uur meer, ja!”

Mor ook in gezegdes kwam je ze tegen:

Dat was aine zunder stain, zee de velenk, dou haar e n slakke deursloken.

As ik miezulf nait prezen haar, zee de velenk, den was ik ongeprezen tou t laand uutkomen.

Ik kin dat kiddeln om haals nait velen, zee de velenk, dou e ophongen worden zol.

Woar rook is is ook vuur, zee de velenk, dou wol e zien piebe bie n vrizze peerdekeudel aansteken.

n Bult gegier en n beetje wol, zee de velenk, dou schoor e t swien.

En zo kin ik nog wel n zetje deurgoan. Ie begriepen t al wel: t volk mog geern n beetje de gek hebben mit dij velenks. Wait ie woar t woord Haantje Veurmaaier vandoan komt? Bie t grasmaaien wazzen ze nait op gelieke högte aan t waark, nee, ze aarbaiden n poar tree schuuns achternander aan. t Was swoar waark.

Wel zol t langste volholden, wel kon t gras der t kortste òfkriegen en wel haar zien swad der t mooiste bieliggen?

De beste maaier ging veur aan. En den was t veur d’aander lu n haile toer om bie te blieven! Doar komt t woord Haantje Veurmaaier vandoan. Der mos wel n beetje gebeuren, op zo ’n dag.

Honderdtwinteg tree en twinteg swad is hier te laand n maaiers mad!

Mor nou nog even weer noar de kiepkerel tou. Börgmeester Scholtens van Ol-Pekel het ter destieds n hail mooi gedicht op moakt, dij ook op muziek zet is. Hier komt e:

De kiepkerel

Vraauw, de koopman is ter komen, dij hail oet Westoalen komt.

Ales heb ik joe mitnomen; as ie t zain, stoan ie verstomd.

Sloat oe slag, dizze dag.

Miene kiep het schöne loading: k heb veur elk wat van mien goading:

wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoast niks doarveur.

Brillen, beugels, waskelappen, piepen klaain en piepen groot,

spaigeltjes en röttestappen, goarn swaart, wit, gruin, blaauw en rood.

Piepenlak, aalmenak,

riefkes, braaischij, boordeknoopkes; aal wat k breng, t is niks as koopkes.

Wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoost niks doarveur.

Braainaaln, snoefdeuzen, alloziekasten, hemden, sloapmutsen, lödderaain,

tondeldeuzen, lepels, kwasten, nappen van holt en ook van stain,

Belze kant, veterband,

lampegloazen, piepedoppen, buusdouken, hupselen, snorrekoppen.

Wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoost niks doarveur.

Beddelichters, moezevalen, spaigeltjes en piepkerek, stofkammen, potlood, spellen, nalen, brilledeuzen, slim in trek,

onderrokken, swevelstokken,

zaalve tegen kolle in de handen, tellers, ruimers, schoedebanden,

wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoast niks doarveur.

Veters, perels, nappen, kammen, faailen, baandjes, beste taauw,

liekdoornzaalve, plaaisters, krammen, goldbrons, testen, zakjes blaauw,

bloudkoralen, kamferbalen,

spenen, schouwiks, swaart-wit rokken, moezevalen, bonestokken;

wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoast niks doarveur.

Snorrebinders, mezzen, vorken, beugeltazzen, horentaauw,

praimen, hoaken-ogen, körken, buusdouken mit en zunder raauw,

schriefpapier, breng k joe hier;

horrelozies, inkt veur t schrieven, lampepoesters, kezerieven;

wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoast niks doarveur.

Viefschaft, bozzels, schuddeldouken, piepereukels, beddetiek,

tandestokers, doagse brouken, smeersels tegen rimmetiek,

knoopsgatrek, slim in trek,

prima zaalf veur open bainen, hozen, stuutsiekoor, wetstainen;

wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoast niks doarveur.

Vraauw, nog veule schone zoaken zitten in dij kiep van mie,

wiltoe nou oe keuze moaken, kiek ais, heb ie niks der bie?

Dizze dag, sloat oe slag.

Miene kiep het schöne loading, k heb veur elk wat van zien goading.

Wat je ook zuiken, altied keur; en ik vroag hoast niks doarveur.