1985 Gain lood verstand

Der binnen twij soorten mìnsen: lozen en dommen. Zo is t aaltied al west en zo zel t ook wel blieven. As je t mit t eerste soort te doun hebben, mit de lozen, den mout je der goud op verdocht wezen dat zai joe nait onder t mous stoppen. Gain lozer goud as mìnsen, men kin der oapen mit vangen! Mor as ie t mit n domkop te stellen kriegen, den is t de kunst om joe te be- dappern.

Omreden zo’n domkop hangt van achterdocht aanmekoar, zó, dat zai joe t bloud onder de noagels vandoan hoalen.

Mit zo aine kin je voak niks begunnen. En zai duurven ook zowat niks. En as je ze ais n moal hier of doar mit holpen hebben, den mainen ze noatied nog, dat ze bie de bok doan binnen. Over zo ’n domkop gaait dit verhoaltje.

Wie hebben op ons dörp n kroeg, woar Steven Stofnust kastelaain van is. t Is der aaltied drok: Steven het hail wat vaste klanten. Zo nou en den is der roezie in de keet. Den hebben n poar kerels mekoar n pak laaiter geven of mit n mes tussen de ribben stoken.

Den mout ik ter heer. Den belt Steven mie: “Loop mor even achterom, dokter, k heb hom in d’keuken liggen.” Steven het laiver nait dat t volk mie veur zugt, dat dut de noam van de kroeg ja gain goud.

Op n zundagmiddag was t weer zo wied. “k Heb Haarm Bozzel in d’keuken zitten mit n gat in de kop! As ie willen mag ie wel even achterom lopen.”

Mor dou ik ter hìnreden was en dat ais bekeek, vol mie dat smereg òf.

Dit was nait gewoon n gat in de kop, zo as Steven zee, dit was n beste snee, n daipe gulbe, van d’aine wange, vlak langs t oge, over t veurheufd tot boven de neuze. Hier kon ik nait volstoan mit n poar krammechies, dit mos ik wel hechten mit nale en droad.

En zowat duurt aaltied wel even.

Ondertied vertelde Steven hou t wel komen was. Haarm Bozzel zulf zee gain woord.

Aan de tapkaaste haar Paiter Pathuus mit n poar van zien kammeroaden zeten, dou Haarm Bozzel der bie komen was. Der wuir nogalwat bier dronken mit nou en den n heldere der tussen deur. En dou wazzen de verhoalen los komen, dikke stokken. d’Aine kon dit en d’aandere haar dat beleefd en op t lest was Haarm nogal wat aan t snakken west over zien sikke. Houveul melk dij wel gaf en hou hoog t vetgehaalte was en zo meer.

En Haarm wol de sikke ook wel verkopen, veur goud geld vanzulf.

“Wat vragst ter den veur?” haar Paiter Pathuus vroagd.

Nou, dat wos Haarm nog nait.

“Ik bai die vievendatteg gulden”, zee Paiter.

“Nee”, zee Haarm, “da’s mie nait mans genog.”

“Vroag der den wat veur, kerel!” ruip Paiter.

Mor Haarm Bozzel wos t nog nait.

Op t lest was Paiter Pathuus nareg worden. “Vievenfatteg gulden, dè den, t is aiglieks veul te veul, mor deur dien gemier wordt mie de kop glad roeg!”

Mor dou bleek weer ais hou dom Haarm Bozzel wel was.

“k Wait nog nait of k hom wel verkopen wil.”

Dat was mis. En goud mis ook!

“Doe stovvel”, bölkte Paiter, “hest net zulf zegd dast hom wel verkopen wolst!”

“k Wait nait of k hom wel aan diè verkopen wit”, zee Haarm. En dat was ja wel zo dom, dommer kon t hoast nait.

“Woarom nait aan mie? Is mien geld minder as dat van n aander?”

Mor Haarm wos t nog nait en deur zien menaaier van doun was Paiter roazend worden.

Steven haar nog perbaaierd om Haarm aan zien verstand te brengen dat e de sikke beter aan Paiter verkopen kon, mor t was al te loat west. Paiter Pathuus haar zien bierglas stokkend haauwgen tegen de tapkaaste en Haarm Bozzel der mit in t gezichte stöt.

“Zo is t komen”, zee Steven Stofnust.

Ik schoot al mooi op mit t hechten.

“Plietsie mout ter bie”, zee Haarm inains.

Dat was t domste wat Steven en ik ooit heurd haren. Steven von t dom omreden hai laiver gain plietsie in de kroeg hebben wol. En ik von t dom omdat ik wel wos hou de Pathuzen wazzen. Doar muik n mìns dij zien gezonde verstand haar, gain roezie mit. Pathuzen, dij duzzen wel wat, dij kregen joe aaltied wel weer. Of ze smeten joe ale gloazen in op n nacht, of ze stokken joe n poar schoapen dood in t laand en zai duzzen nog wel meer ook!

Ik zee tegen Haarm Bozzel: “Wat hest laiver, nou vievenfatteg gulden veur dien sikke of mörgen allend mor n sikke dij doodbeten is deur n hond.” t Duurde n haile zet veurdat Haarm wat zee, ik begon al wat nareg te worden.

“Laiver nou vievenfatteg gulden”, zee Haarm op t lest. Ik was kloar mit t hechten.

“Den stapst nou bie mie in de woagen”, zee ik, “ik breng die wel even noar huus tou, mor den rie wie eerst even bie Paiter Pathuus langs, om dien sikke aan hom te verkopen, veur vievenfatteg gulden.”

“Goud”, zee Haarm. Warachteg, t was in ain moal goud.

Paiter Pathuus luip achter t huus dou wie der aankwamen. Hai juchterde wat mit zien herdershond. Dij was zo groot as n kaalf.

“Goidag Paiter”, zee ik, “k heb Haarm Bozzel in d’auto zitten, k Heb hom der even n krammechie in zet. En omdat wie toch bie die veur deure langs kwamen mos ik van Haarm zeggen dast de sikke kopen kinst veur vievenfatteg gulden.”

“Koest Kastor”, zee Paiter tegen d’hond en tegen mie: “k Heb hom ducht mie wel wat te slim toutoakeld, dokter, mor as ie ais wozzen hou zo’n ozzekop n mìns taargen kin …”

Ik nikkopte. Ik begreep hom wel.

“Der blift wel n male delle van over”, zee ik.

„k Zel hom der fiefteg gulden veur geven”, zee Paiter en hai langde mie vot twij braifies van vieventwinteg tou.

“Mörgenvroug hol ik de sikke wel op, zeg dat mor tegen Haarm Bozzel.”

Ik von dat Paiter Pathuus zok goud aanstelde, biezunder goud.

In de woagen gaf ik Haarm de fiefteg gulden.

En wat main ie dat hai zee?

“k Haar der ducht mie toch vievenfiefteg veur vroagen mouten!”

k Heb mie mor stil holden.

As n mìns gain lood verstand het, gain vingerhoud vol hazzens, den is der toch gain zaalve aan te strieken.