(n kerstverhoal)
De winter van twijensesteg op drijensesteg was aine van de strengsten dij wie de leste joaren had hebben. t Vroor dat t knapte en de oostenwind, dij duchteg bluis, muik t aalmoal nog veul slimmer, t Laand was haard bevroren en de snij was op bulten jagd, nait allain op de loanen van t boerenlaand, mor ook in de stroaten van t dörp. De braidste stroaten wazzen wel n poar moal deur n snijploug schoon veegd, mor dat holp mor even.
n Zetje loater was t al weer net zo. Wie wazzen, as ter op aan kwam, van de wereld òfsloten. t Was eerste kerstdag, Midwintersdag, zo as de lu bie ons zeden. Ik was doar huusdokter, al joaren.
As der nou mor nait aine noar t zaikenhuus mout, docht ik, want den zel je wat beleven, t Volk begreep wel dat ik nait zo vlot deur dij snijbou-del hìn komen kon. En as t aits kon, ruipen ze mie den ook nait.
Mor toch mos ik soavends loat nog noar n kind van n joar of vare tou, dij dikke koorze haar. Dij lu woonden midden in t veld, dus ik mos der wel lopend hìn. Ik klonterde over t kloeterge laand, onderwiel ik mien hanschen veur de mond huil, zó kold was t.
Mor goud, dou ik t kind n spoitje geven haar, tegen de koorze, muik ik vlot weer aanstalten om noar huus te goan.
Op de weeromraaize luip ik over t ies van n sloot; dat luip wat makkelker as over t laand.
Mor warempel, zo zel je t aaltied beleven, inains sakte ik deur t ies hìn. t Was doar n tochtgat en tot aan t kruus tou ging ik ter in.
Mizze nat was ik, en kold!
Mien laive tied, zo kold was k ja nog nooit west. Dou ik tegen de wale weer opklaauwsterd was, begreep ik wel dat ter niks aans op zat as om noar Knelus en Stiene tou te goan, dij doar in de buurt woonden, om n broek en n poar stevels van Knelus te lainen. Ik haar der aiglieks nait veul belang bie om doar hìn te goan, omreden Knelus en Stiene huilen joe aaltied aan de proat, doar kwam je mor nait zo ain-twij-drij weer vot.
Mor om zo mit mien nadde plunnen aan hailemoal noar huus tou te lopen, nee, dat ging ook nait, dat was om de teern op d’hoed te kriegen.
Den toch mor noar Knelus en Stiene.
Knelus en Stiene haren n klaain boerenspuitje, n daaimt of wat laand, n kou, n poar schoapen en n sikke, dat was t zo’n beetje.
Ze haren gain kinder had. En Stiene was vrouger aaltied al wat zaikelk west. De leste poar joar was t aal slimmer worden: remetiek aan de handen en aan de vouten, dij nou hailndaal misvörmd wazzen. De handen leken net n poar klaauwchies en aan de vouten kon zai allain mor meer n poar gebraaien petovvels velen.
Stiene was n stumper.
Mor al kon ze nait veul meer uut t stro zetten, proaten, dat kon ze nog net zo goud as vrouger. t Was aaltied n laif en monter vraauwmìns west, en dat was ze nog.
Knelus was den ook nog net zo wies mit heur as wat. Hai boerkede overdag wat op t laand en tussentieds holp e Stiene wat mit t huusholden.
Zai haren t goud mit zien baaident.
Ik strompelde de achterdeure in, over de dele, noar t kaarnhuus.
“Vollek!”
Ik trilde as n ruske.
De deure van d’koamer ging open en Knelus knipte t licht aan …
“Warempel, binnen ie dat, dokter? Mor wat is der wel gebeurd? Binnen ie deur t ies sakt?
Och, gommesdoagen, trek joen plunnen mor gaauw uut. den zel k joe wat van míen klaaier geven
t Duurde mor even en dou haar ik nait allain t ondergoud van Knelus aan, mor ook zien gebraaiden zokken en zien stuutsiekoorn boksem.
“Komt mor gaauw wieder”, zee Knelus, “en waarmt joe eerst mor even goud deur.”
Nou, dat wol k ja wel stommegeern, want ik was kold tot in mien bonken.
“Wie wollen net kerstfeest vieren mit ons baaident”, zee Knelus.
Ik gaf Stiene n haand; dij laagde n beetje dou ze mie zo zag, in Knelus zien goud.
Ik schoof bie de kaggel.
Wat was t hier lekker waarm en gezelleg.
En noa n poar koppies kovvie vuilde ik mie al weer n haile kerel.
En net dou k zo’n beetje bedocht haar da’k wel weer opstappen kon, warempel, dou begon t kerstfeestvieren van Knelus en Stiene …
Stiene trok mit heur knovvelge handen t toavelloagie open en huil der n keerze uut, n kromme en soeterge keerze.
Knelus stak hom aan, luit n poar druppen op n schuddeltje valen en zette de keerze der op. t Grode licht knipte hai uut. En doar zat wie.
Dou pakte Stiene t ol-bouk en begon der uut te lezen: t verhoal dat ik al zo voak heurd haar en dat ik hoast wel van boeten kon: “En het geschiedde …”
Mor hier was t hail aans.
Waarm en vertraauwd sweefden de woorden deur de koamer. t Was verder doodstil doar midden in t veld. In t licht van de keerze leek t grieze hoar van Stiene wel van zuiver te wezen en heur ogen glommen helder en kloar.
Nou en den huil Stiene even op … en den keek ze verwonderd en miemernd veur zok uut.
Stiene, dij zulf gain kinder kriegen kon … n Daipe, daipe vree drong in mie deur.
En dij olle, kromme en soeterge keerze was as t licht van de steern in t verre Jeudenlaand, joaren heer. “Nou wil wie nog n vers mit mekoar zingen”, zee Stiene.
Knelus schoot achter t örgeltje en mit ons drijen hebben wie doar zongen.
t Was stil in de wereld, t was ook stil in mien gemoud. Wie dronken nog n kop kovvie en ik trok Knelus zien stevels aan.
“Ik dank joe van haarten”, zee ik, dou k votging. “O, doar nait veur”, zee Knelus, “lang mien goud aankoom week mor even aan, as joe t paast. k Wil t ook wel even ophoalen, as ie t te drok hebben.”
“Ik dink”, zee Stiene, “ik dink dat ons dokter hail wat aans maint.”
En doar haar ze groot geliek aan. Stiene wos dat t licht van de kerstdoagen staarker was as zaikte en verdrait, en as muieghaid en piene. En ze haar ducht mie óók zain dat mie dat nog nooit zo aankomen was as dat moal.
En dou ik in t duustern noar huus tou luip, over t kloeterge laand, wos ik dat ik n licht zain haar, n Licht, dat joe bliede moaken kin, óók as t aalmoal slim stoer is.
En dat Licht kwam van n kromme, soeterge keerze …, van n ding van niks, aiglieks!
Dij winter, van twijensesteg op drijensesteg, zel k nait licht vergeten.
Want waarmte en vree vin je lang nait overal. En as je t hebben mout je der zuneg op wezen.
