1984 De örgenist van t klaain kerkie (1)

t Was nog vroug, dij zundagmörgen. t Dörp lag der nog sloaperg bie en de stroaten wazzen leeg, der was nog gain mìns bie t pad. Ook de huzen leken nog wat miemernd noa te dreumen. Van t klaain kerkie ston deure al wel wiedwoagen open, mor wieder kreeg men toal noch taiken. t Lutje torentje blonk wit in t zunlicht en t hoantje der op keek kregel om zok tou, net of e zok òfvruig of t volk der nog nait zowat aankomen mos.

Mor t was nog te vroug. t Zol nog meer as n uur duren veurdat de kerkdainst begunnen kon. Wat was t stil en vredeg in ons dörp, n aailand van rust, midden in n jachtege wereld.

Noatuurlek, midden in de week was t bie ons ook hail aans, mor t was toch nooit zo as in Stad, woar de mìnsen in draf langs mekoar hìn vlogen, zunder nkander aan te kieken. Nee, ook op warreldag ging t hier aalmoal wat bedoarder tou. Mor szundagsmörgens was t aaltied gehaaimzinneg stil: de gehaaimzinneghaid van wachten en de stilleghaid van verwachten.

Wat kin n mìns den wies mit zien dörp wezen!

Ik koierde bedoard nog even t kerkhof over.

Zaarke aan zaarke, riege noa riege, leesde ik de noamen. Noamen, dij k doaglieks tegenkwam.

Hier lag de voader van Jan Huusman begroaven, joa, dat was al weer n haile zet leden. En doar lag t kind van Berend en Grait Stevens, dij verleden zummer onder n auto komen was, och, dat was wat west veur d’ollu. Berend en Grait wazzen der nog lang nait weer overhìn.

En doar was t graf van Grait Ainoge, dat ol mìnskie haar k aaltied zo geern lieden mogd.

Ik zag aal dij gezichten weer veur mie, aal dij mìnsen dij k zo goud kind haar. Mor k vuilde gain mistroosteghaid in mie, nait of ik ieder moal n neerloage leden haar, nee, zo was ja swerelds beloop.

Dou begon de klokke te luden.

Over n haalf uur zol de kerkdainst begunnen en doarom muik ik aanstalten om noar t kerkie tou te lopen. In de verte zag ik d’eerste kerkganger al aankomen. t Was Geert Loorbach, Geert-oom, zoas men hom nuimde.

Geert-oom was lappiekoopman en al joaren örgenist aan t klaain kerkie. Mie ducht al meer as vieventwinteg joar. Zundag aan zundag zat Geert-oom op t örgel, men wos al nait aans meer. Veur de kerkdainst speulde Geert-oom aaltied zo’n tien menuten t ain of aander stok, nait al te stoer, dat hai zulf mooi von.

Mor t kerkvolk pruit ter gelieke goud om deur, der mozzen ja nog zoveul nijchies verteld worden. Geert-oom was doar vrouger aaltied wat nareg om west: dee hai zó zien best om n mooi stôk te speulen en den lusterde t volk ains nait. t Was nait aan heur besteed.

Mor in loater joaren trok hai zok ter niks meer van aan. Hai speulde den meer veur zokzulf en veur zien aigen Merie. Dij lusterde aaltied aandachteg.

En noa de dainst, as de dainstdounde olderling doomnee n haand geven haar, den speulde Geert-oom mainsttied n bekind vers. En as t kerkvolk den zachies mitzong, den dee dat Geert-oom deugd, den kreeg hai t gevuil dat zien speulen t volk wel aanston.

Van de week was Geert-oom bie mie op t spreekuur. Hai was aans nooit zaik, t mog in aals geval gain noam hebben. Mor dit moal was t aans. Hai vuilde zok al n zetje min in odder, was slim mui en wuir zo moager as n ladde. En eten, hai kon zok ter wel veur schudden. “Mor woar k aignlieks om kom is dat mien ontlasten zo swaart is as teer en mien woater zo broen as staarke kovvie zunder melk,” zee Geert-oom. “En om joe de woarhaid te zeggen, dat vertraauw k nait.”

Dou ik Geert onderzöcht haar mos k wel even sloeken. Laive tied, dat zag der nait best uut. Ik kon de kankerknobbels op Geert zien lever mor zo vuilen en aan de moage zat ook n dikke kloede, sikkom zo groot as n voeste. Dat was verkeken, gain twievel meugelk.

Ik kon moe glad nait begriepen dat hai der nog luip, de mainste mìnsen zollen mit zowat al laank op bèrre liggen van muieghaid.

“t Liekt zeker nait al te best,” vruig Geert-oom.

Ik schudkopte: “Nee Geert-oom, dat zugt ter nait best uut. Ie hebben kanker aan de moage en der zitten al takken aan tot in de lever.”

“k Was der al bange veur, mien voader het t zulf de had, ook zowat op dizze leef tied.”

Geert trok zien goud weer aan. “k Bin bliede dat ie mie de woarhaid zeggen en der nait wat om tou draaien.”

Hai wachtte even.

“Den zel t zundag wel t leste moal wezen dat ik op t örgel speulen kin,” mommelde hai veur zok uut.

“Wait-je, dokter, ik wol nog zo geern n moal dat stoere stok van Bach speulen, ie zellen t wizze wel kinnen, toccata en fuga in d-moll. k Heb t in huus al voak genog speuld, mor in kerke, nee, doar heb ik ter nog nait op aanduurd. k Leuf dat t zundag den mor wezen mout, nou of nooit meer.” Geert-oom keek mie aan, hai haar t widde van d’ogen verdold al geel.

“Ik hoop dat ie der zundag ook binnen,” zee e.

“Speul ie t veur of noa de dainst?” vruig ik.

“Veur de dainst,”zee Geert-oom.

“k Zel der wezen,” zee ik, “ik zel der op tied wezen.”

“t Begroot mie veur Merie,” zee Geert-oom, aal schudkoppend, “wat begroot mie dat veur heur. Nou staait zai der dommeet allain veur, wie hebben ja nooit kinder had. t Zel lichtkans t beste wezen dat zai de winkel mor votdut.” Geert-oom was even daip in gedachten, baaide handen op knijen, t heufd wat veurover.

Dou bedapperde hai zok. “Kom,” zee e, “k wil joe nait langer van joen waark holden. Mor k zol t slim op pries stellen as ie der zundag ook wazzen.”

“Doar kin ie op reken, Geert-oom,” zee ik nog n moal.

Bie deure draaide hai zok om, keek mie aan en zee: “k Hoop nait dat ik zo’n lieden krieg as mien voader, zoveul piene.”

Wat ston e doar moager en hoamel, de dood was hom al in t gezichte òftaikend. En wat zat hom zien meziek nog hoog. “Tegen piene heb wie tegenswoordeg veul meer in t aptaik as vrouger,” zee ik, “dat kin ’k joe wel beloven dat ie gain piene hebben zellen.”

“Nou, den zai wie mekoar zundag wel weer,” zee Geert-oom en raaisde òf.

Soavends heb ik ons doomnee even beld.

Mor dij wos t al.

Geert-oom was al bie hom west.

(aandermoal wieder)