1982 Kinder van d’haarfst

(n legende over paddestoulen)

t Is al joaren en joaren leden, dat ter ais n hail òlle man beston. Hai was zó old dat hai t zulf ains nait meer wos hou old hai aiglieks wel was. Sikkom zo old as Metuzelem, docht hom.

En dij was ja t oldste worden van ale mìnsen dij der ooit bestonden.

Hai druig n grode, widde board dij hom hoast tot aan de knijen tou kwam. En van zien gezichte kon men allain mor zien neuze en zien ogen zain; dat kwam deur aal dat hoar dat doar gruide.

Mor zien ogen wazzen vrundelk en licht. Men kon der mor zo aan zain dat hai wies was mit de wereld, mit de mìnsen, mit de daaier en mit de bloumen.

t Was n goie, laive òl man.

Mor zo nou en den kon hai ook wel wat verdraitelk wezen.

Den begreep e nait woarom dat hai zó laank leven mos.

Zien vraauw en zien kinder wazzen al joaren dood en ook zien klaainkinder wazzen der al nait meer. En de noamen van zien achterklaainkinder kon hai nait meer ontholden, loat stoan dat hai ze uut mekoar holden kon.

Woarom zol ik toch aalwegdeur mor leven blieven, docht de òlle man voak. Dat kon hai zok mor nait begriepen.

En op n goie dag, midden in de haarfst, ging hai aan de raaize.

Woarom hai dat dee, dat wos hai loater zulf nait meer.

Dinkelk omdat hai zok nait meer in huus dulden kon, t huus woar hai zien haile lange, lange leven in woond haar.

Mor der gebeurt in t leven en in de wereld nooit wat bie touval, dat zel je ook hier weer zain. En de wereld zoas dij dou was, haar al van alles, allain paddestoulen, dij wazzen der dou nog nait.

Dou de òlle man deur de wereld luip, van t aine dörp noar t aandere, n handstok in de haand, dou gebeurden der wonderlieke dingen.

Woar hai ook kwam, overal gaf t volk hom wat te eten.

Hai huf mor even om zok tou te kieken mit zien vrundelke ogen of de mìnsen vruigen hom al of hai n mondjevol miteten wol.

In t eerste dörp woar hai kwam kreeg e opbakken eerappels.

Sjonge, wat von d’ol man dat lekker.

Der bleef wel t ain en aander in zien board hangen, mor dou hai weer wieder luip, dou stubde hai zien board even schoon.

De stokkies eerappel vollen op de grond.

En nou komt t wonderlieke: Aanderdoags gruiden doar inains paddestoulen, mooi geel-broen van boeten en sangen-blaauw van binnen: eerappelbovisten. In t twijde dörp kreeg hai n zoldheern en weer bleven der n poar bietjes in zien board hangen.

Dou hai dij der uutstreken haar, gruide doar de heernrussuloa, n paddestoul mit n vuurrode houd, dij noar vis rook.

In t daarde dörp kreeg hai n tuudaai. Nou, der bleef netuurlek hail wat van t gele van t aai in zien board zitten, dat kin je wel begriepen. En dou dat op de grond terechte kwam begonnen doar, as bie toverslag, de goldgele cantharellen te gruien, zo geel as de dole van n aai. En lekker dat dij cantharellen binnen as men ze opbakt!

Mor in t vaarde dörp pluigen ze de òlle man. Koppeltjes kwoajonges luipen aal mor om hom tou en scholden hom uut veur òl segebok. Hai wuir der verdraitelk van.

Der zaten touvalleg net wat muggen en tieken in zien board, dij hai der lopiesweg even uutstreek. En vot begonnen der al weer paddestoulen te gruien, haile mooien. Ze haren widde vouten en rooie houden mit widde spikkels der op. Mor dij vlaigenswam was nait te eten, dij was vergifteg. En dou dij kwoajonges ze toch in de mond stopten, dou mozzen ze aalmoal breken. En liefzere, dat haren ze ook.

Bie t viefde dörp was de òlle man mui.

Hai ging even sloapen onder n denneboom, woar n poar eekhoorntjes in aan t speulen wazzen.

Der vollen wat dennenalen omdele, net in de òlle man zien board. Noa n zetje was hai wel uutrust en kwam hai weer in de bainen.

De dennenalen vollen op de grond en even loater, doar begon t eekhoorntjesbrood al te gruien, lichtbroen en roodbroen, n hail veld vol.

In t zesde dörp kwam der n lutje wichtje op hom òf en dij aaide hom hail veurzichteg over zien lange board.

Heur haandje was zo zaacht as ferwail en heur stemmegie zee allent mor laive woorden.

En vot gruiden doar de ferwailpootjes op ezzen- en wilgenboomstammen, oranje en goldgeel.

“Dij kinstoe dommeet lekker opeten,” zee de òlle man tegen t lutje wichtje, “vroag dien moeke mor of zai z’even lekker veur die opbakken wil.”

Bie t zeuvende dörp was de òlle man toch wel zó mui, zó mui, dóódop was e. Hai vol van muieghaid in sloap. En hai is nooit meer wakker worden …

De mìnsen van t zeuvende dörp hebben hom doar mit mekoar begroaven.

En dou zai bie zien grafstee t Onze Voader opzeden, dou kwam der inains n lutje beukenboompie uut de grond.

Dij gruide zo rad, dat hai was in n haalfuur tied al wel tien meter hoog.

En op t zulfde ogenblik kwamen der in n wiede kringe wel doezend paddestoulen op, mit n pracht van kleur en vörm.

En de mìnsen van t zeuvende dörp nuimden dij paddestoulen keunenksmantels.

Want zai vonden dat de òlle man n boeI van n wieze keunenk over zok had haar.

En paddestoulen, dij nuimden zai kinder van d’haarfst.

En dat is tot vandoage de dag zo bleven.

Zo binnen de paddestoulen op de wereld komen.