1983 t Verhoal van Thorwaldsen

aans, net of de tied hier zien tied der veur nam.

De stoulen rondom de toavel, de kaasten mit bouken langs de muren, zai stonden der wat plechteg, wat veurnoam bie. Net of ze joe aankeken en joe vruigen of men t verhoal van heur

t Was soavends loat. Wie zaten mit zien baaident in d’koamer, d’olle man en ik. d’Olderwetse Vraize klokke tikte bedoard en stoateg. t Was net of t hier aalmoal veul kaalmer touging as woaraarns bestoan wel wos, dat laange en gehaaimzinnege vertelster.

Der was ook nog wat aans in dij koamer, der hong zowat vrumds, net of men der mit kloar komen was, of t hier zo’n beetje gebeurd was, of men op t punt ston de leste, de grode raais aan te goan.

En den was der noatuurlek d’olle man.

Mit zien volle, widde board, mit zien stille, griezege ogen leek e wel n profeet te wezen, n verstandege, bedoarde profeet, n man vol van vree en vol van t vertraauw.

Ook hai pruit over zien leven.

Zien stemgeluud klonk vrundelk en kaalm, akkedaaierde persies mit t stoatege tikken van de klokke.

“As men jonk is,“ zee e, “as men nog zo splinterjonk is as nöchtern kaalf, den zel men de wereld wel even aan, den wil men t leven bestörmen. Den gript men woar men mor griepen kin, den het men d’aarms aaltied staail omhoog.

En wat loater, as men zien aigen huusholden het, vraauw en kinder den komen joen aarms vanzulf wat leger.

Den komen de zörgen, den mout ter pokkeld worden veur t doaglieks brood.

Dat is de tied veur n man, woarin hai alles geven mout, joa, woarin hai zokzulf geven mout. Den gaait ter assmis oareg om weg.

Voak komt men der ains nait mit n gladde hoed òf. En nog weer loater, as men op mien leeftied aankomen is, den sakken joe d’aarms nog weer wat leger. Den is t net of men t overgeft.

En dan moakt men zok raaisveerdeg veur de grode raaize, over ale baargen hìn.

Den holdt men d’handen open veur zok uut, as taiken dat men der kloar veur is.”

d’Olle man huil zien open handen, wat vergruid en wat trilderg, boven t Ol Bouk, dij open op toavel lag. t Was of hai de dood nuigde: kom mor, neem mie mor mit, ik heb t zo wied!

Miemernd keek e veur zok uut.

Wat was t hier stil en vredeg. Der was hoast gain mìns meer bie t pad.

Ik keek deur t vinster noar boeten. De nacht kwam der aanzetten, slieren voale damp trokken over t gruinlaand hìn, rondom n koppel schoapen. Aal ogenblikken wazzen ze nait meer te zain, haar de dook ze uutwisked.

“k Heb n goud leven had,” zee d’olle man, “t dut mie aaltied dinken aan dij beeldhaauwer uut Denemaarken, Thorwaldsen haitte dij. Kin ie dat verhoal?”

“Nee,” zee ik.

“Den zel k joe dat woar gebeurde verhoal vertellen,” zee d’olle man.

“Dij Thorwaldsen was n hail bekinde Deense beeldhaauwer, hai kon de mooiste beelden moaken. Mor hai was aiglieks nooit in Denemaarken, hai woonde mainsttieds in Itoalië. Doar kreeg hai meer inspiroatsie, vanwegens aal dij olie kerken en kathedroalen, dij ze doar hebben.

Mor zien haart en zien gedachten, dij wazzen aaltied wel in Denemaarken, doar kwam hai nooit lös van. Dat is zo te rekent net as mit n Grunneger. Woar hai ook is in de wereld, zien gemoud blift aaltied n Grunneger gemoud, joa, den is t alderdeegs voak zo dat men zok in n vrumden nog veul meer Grunneger vuilt as in Grunnen zulf.

Mor goud, wie haren t over Thorwaldsen.

Op n goie dag kreeg hai doar in Itoalië n braif uut Denemaarken mit t verzuik of hai wel n groot Christusbeeld moaken wol.

t Was veur n grode kerk in Kopenhoagen, schreven ze. Nou, dat von Thorwaldsen n haile eer.

En hai ging der vot mit aan de loop.

Mor as men zo’n groot beeld moaken mout, – ie zellen t wel waiten-, den moak je eerst n model om te kieken hou of t liekt.

Dat dee Thorwaldsen ook.

Hai haar nogalwat leerlingen en mitnkander goten ze t model vol mit gips. Dat gips mos den even haard worden en as t zo wied was, den kon de vörm der omtou vothoald worden.

Op noavend was t zowied, dochten zai, t gips zol nou wel haard wezen. En zai muiken de vörm der omtou vot.

Doar ston t Christusbeeld!

Meroakel mooi, vonden z’aalmoal.

Mit de baaide aarms omhoog, de handen open as zegen, zo ston t beeld ter en keek vrundelk op heur dele.

Aanderdoagsmörgens was Thorwaldsen al weer op tied in t atelier.

Mor wat was dat? Hai schrok ter van!

Was t gips toch nait haard genog west?

De baaide aarms van t Christusbeeld wazzen noar beneden sakt, deur t gewicht ter van. d’Open handen, dij eerst hoog van boven zegend haren, wazzen nou onder.

t Beeld leek nait meer op aine dij zegent, t leek meer op aine dij joe wat geven wil.

Thorwaldsen wol net zien leerlingen der bie roupen, om de boudel weer in odder te moaken, dou hai zok bedocht.

Hai keek nog ais goud noar t Christusbeeld.

Joa, t leek net of t beeld hom wat geven wol, net of hai zokzulf geven wol.

Of was t toch nog aans?

Hai luip ter nog n moal of wat om tou.

Dou zag hai t inains! t Christusbeeld wol nait allain wat geven, hai nuigde joe ook, mit d’handen open.

Nee, docht Thorwaldsen, nee, hai veraanderde