1984 De schulpengrot

Destieds, meer as n poar honderd joar leden is t al wel, is der wat biezunders gebeurd op de börg Nienoord bie Laik. Doar woonde dou de jonker van Ewsum mit zien huusholden. Dij jonker was zó schat- en schatriek, dat hai wos zulf glad nait meer houveul geld hai wel haar. t Zat aalmoal in zien schatkoamer: geld, gold en zulver en dure edelstainen, dij schatkoamer zat ter tot aan de kop tou vol mit. Hou of de jonker aan zoveul geld komen was, dat wos gain mìns.

t Was net of t hom aalmoal mit de klokke toulud wer en boeten dat, hai haar ook nogal wat van zien ollu aarfd en hai was riek aantraauwd. t Was n strenge jonker, benoam as e rechtspreken mos, mor hai was wel rechtveerdeg.

Vot noast de borg woonde n doodaarm boertje, dij der slim stoer zat en veul schulde haar. En schuld is n kwoad baist, dat t kwam der van hai mos van nood zien leste kou wel verkopen. Dat was n slim sneu bestek vanzulf.

“Wat is der n onrecht in de wereld,” mommelde t boertje veur zok hìn, “d’aine wait nait hou hai aal zien geld wel oppotten mout of woar e t loaten zel, zo as de jonker hiernoast en n aander mout t leste dat e het, nog votdoun. Hai huf mie mor n beetje van zien overvloud te doun, nog gain honderd doalder, den zol k al nait meer aan de latten hangen. Mor leuf mor nait dat dat ooit bie hom opkomt. De riekdom wait nait hou t n aarm mìns soms te moude is.”

Zien lutje wichtje ston touvalleg vlak bie hom en heurde wat voader zee. Wat zol zai voader en moeke stommegeern helpen willen.

En zai dee t ook! Zai loerde der op of de schatbewoarder wel ais n ogenblikje vot was. En noa n dag of wat haar zai t al deur: snommerdoags om drij uur ging dij schatbewoarder aaltied even bie zien vraauw jijj theedrinken.

Dou t wicht ter op òf en zai dee n greep in t geld en in t gold. En nog n greep! En nog n greep! Zai haar al laank genog, mor de begeerte wuir boas over heur, zai kon der nait meer mit opholden. En dou wuir ze grepen en veur de jonker brocht. Op daifstal uut n jonker zien schatkoamer, doar ston de doodstraf op. Mor t was nog zo’n jonk wichtje en zo aarm, dat ze kreeg genoade. t Leven mog ze holden, mor ze mos wel de kaaste in: de schatkoamer zol heur gevangenis wezen. Doar mos ze net zo laank in zitten blieven, tot zai de muren van ondern tot boven mit schulpkes en mooie lutje staintjes bekled haar. t Wichtje was bliede dat zai t leven der òfscheurd haar en zo monter as wat ging z’aan t waark. Ze aarbaidde zo haard as ze mor aits kon. En as t kloar was den was ze weer vrij! En dat zol zo laank nait duren, docht t wichtje.

De jonker luit heur n poar moal in de week n koare vol schulpkes en mooie staintjes brengen. Schulpke veur, schulpke noa mos ze uutkaizen, aan nkander pazen en aan de muren vastplakken. En staintje noa staintje mos der tussen. De kleuren aan de muren mozzen licht en fien wezen.

Zo zol t n mooi kunststôk worden, docht t wichtje; de jonker van de börg van Nienoord zol dik tevree over heur wezen.

Dag in, dag uut, moand noa moand, joar op joar aarbaidde ze mor deur. Zai haar naarns aans oog meer veur as veur t waark dat ter nog doan worden mos. Der zat heur mor ain ding boven in de kop: t kunststôk van heur leven mos en zol kloar. En aan t leven noa heur vrijkomen docht z’aal minder … n Poar moal in t joar kwam de jonker even kieken hou t ging. En ieder keer ston e stomverwonderd hou mooi t wicht zien schatkoamer wel muik.

Deure zat al lang nait meer op slöt en as t wichtje wilde kon ze mor zo votlopen. Mor zai haar gain rust of duur meer: t waark mos en zol kloar. Zai was der aan versloafd! Ik wait nait hou joe t gaait, mor as ik dat wichtje in mien gedachten doar zo aan de loop zai, t aine schulpke noa t aandere aan de mure vastplakkend, naarns aans oge veur hebbend as veur t waark: dat kloar mout, den schrik ik wel ais: t komt mie zo bekènd veur!

t Wichtje bleef mor deuraarbaiden, net zo laank tot t kloar was. En dou was ze vrij! Doar haar ze de leste joaren gain tèl meer bie stil stoan! Wat mos ze nou wel mit heur leven aan?

Zai wos nait van hou en wat. Op t aigenste ogenblik dat zai de poort uutluip sakte z’in nkander: dood. En de droagers brochten n stokold wiefke noar t graf. Zai haar t in heur iever nait vernomen dat de joaren der over verlopen wazzen. Jonk was ze der inkomen, aal doage was ze weer vannijs begund, heur haile leven haar ze der bie versleten. En zulf haar ze t nait in de goaten had.

Och, t is al n hail old verstelster. En der zel deur de joaren hìn wel t ain en aander biemoakt wezen, doar kin je wel op reken.

Mor wondermooi is t kunststôk in de schulpengrot an Nienoord wel, doar kinnen wie ons zulf van overtugen.

Toch mor hopen dat ons aigen leven zok nait in zo’n schulpengrot òfspeult …